'Mensen die een inkomen uit werk hebben identificeren zich niet zomaar met de doelgroep voor financiële hulpverlening', weet Jennifer Hoepel. 'Ze leven immers niet op een minimum inkomen, en ze zijn ook bang. Als ik ondersteuning krijg van de overheid, wat zijn dan de gevolgen? Gaat mijn werkgever er iets van merken, of mijn omgeving? Moet ik onder bewind als ik hulp vraag? Als ik op vakantie wil met mijn vrienden, moet ik dan toestemming vragen? En wat zijn de gevolgen voor mijn toeslagen?

Niet altijd dezelfde kleren

Het zijn dit soort vragen die Jennifer Hoepel en haar collega's het afgelopen jaar vaker beantwoordden. Van een nieuwe groep hulpvragers, met een inkomen boven bijstandsniveau. 'Werkende armen', omschrijft Jennifer ze. 'Als je werkt, heb je meer kosten. Je wilt mee kunnen doen met je collega's. Niet altijd dezelfde kleren dragen. Meegaan als iemand voorstelt een keer buiten de deur te lunchen. Geen 'nee' hoeven zeggen als iemand vraagt of je voor een activiteit met collega's even iets kunt voorschieten. Vaak proberen mensen die hun budget niet sluitend krijgen, zelf iets te regelen. Als er beginnende betaalachterstanden zijn, sluiten ze een lening om weer even vooruit te kunnen. Rood staan voelt niet als het hebben van een schuld. Maar er hoeft maar iets te gebeuren en er ontstaan grote problemen.

---

'Wat kan je meer doen dan werken?'

Bij deze groep heerst veel schaamte. Want als je werk hebt, zou je het toch moeten kunnen redden? Wat kan een mens meer doen dan fulltime werken? Wij vertellen dat er toch mogelijkheden zijn voor inkomensondersteuning, ook als je werkt. We hebben het ook over bespaarmogelijkheden trouwens, die zijn er ook altijd wel. Er waren vorig jaar goede steunmaatregelen, maar ze waren meestal tijdelijk. Je wilt juist stabiliteit bereiken voor deze groep. Een tijdelijke regeling voelt als 'pleisters plakken'. Je kunt alleen voor de korte termijn iets doen. Soms vraag je je af: is dit wel op te lossen? Is het minimum inkomen in Nederland niet te laag?

Bang voor een toeslag

Een ander punt is het gebrek aan vertrouwen bij deze groep. Sommigen hebben al veel meegemaakt met de overheid. Als je uitkering al eens is stopgezet, of je hebt al eens een terugvordering gehad, dan word je bang om een toeslag aan te vragen. Laat maar zitten, horen wij dan. De brieven die bij toeslagen horen vinden mensen soms moeilijk. Ze weten niet precies welke stukken ze moeten aanleveren, en soms ondervinden ze al de gevolgen voordat ze snappen wat ze precies moesten doen. Vanuit de ambitie van vroegsignalering zijn we op veel plekken in de wijk aanwezig. In Amsterdam-West hebben we 8 buurtteams. We zitten ook op andere locaties, zoals de voedselbank, speeltuingebouwen, basisscholen, buurthuizen. Ik vind het een voordeel dat we niet in dienst van de gemeente zijn. We vormen een aparte organisatie. Dat helpt bij het wegnemen van wantrouwen. Natuurlijk werken we veel samen met de gemeente, we voeren soms ook samen gesprekken met hulpvragers. Maar je merkt soms dat je andere dingen te horen krijgt als de vertegenwoordiger van de gemeente er niet bij is.

Niemand tussen wal en schip

Als buurtteam proberen we zo goed mogelijk aan te sluiten bij de behoeften. Even meelezen met een brief, zoeken naar iemand in het netwerk van de hulpvrager om hem hiermee te helpen. We willen laagdrempelig hulp verlenen. Daar heeft de inzet van de NVVK ook bij geholpen, met de nadruk op het uitgangspunt dat niemand tussen wal en schip mag vallen. We zeggen: iedereen is welkom, kom langs, de administratie en alle documenten komen later wel. Ons team helpt niet alleen bij de financiële problemen op de korte termijn, we gaan ook voor duurzaamheid. Dat betekent dat we ook kijken naar uitgavenpatronen en (koop)gedrag. Een term als 'gedragsverandering' gebruik ik trouwens zelf niet graag. Dat klinkt alsof het gedrag dat je had voordat de schulden ontstonden, niet goed was. Maar het gaat volgens mij meer om 'je tijdig kunnen aanpassen aan een nieuwe situatie'. Dat vind ik positiever klinken. Leven zonder schulden heeft met competenties te maken. Als je de Postcodeloterij wint krijg je ook nazorg, want omgaan met zo'n verandering vraagt wat van je. Als je een bepaald levenspatroon had, is de kans groot dat je daar in terugvalt. In je hoofd weet je wat je moet doen, en dat moet je internaliseren.

Impact op leven van mensen

Ons werk heeft een grote impact op het leven van mensen. Je kunt het met een hulpvrager gaan hebben over de toekomst. Als je vanwege schulden nu een opleiding niet kunt betalen, maar over een poosje wel, wat zou je dan willen doen? Van 'een baantje hebben' ga je naar de vraag: waar wil ik heen? Dat is het mooie van dit werk: het verschil dat je kunt maken.'

www.buurtteamamsterdam.nl/nieuw-west/