2023: het jaar van halveren, harmoniseren en innoveren

De Eerste Kamer besluit in januari om de Wsnp-termijn te halveren. Kort daarna schrijft minister Schouten in een brief aan de Kamer dat ze hetzelfde nastreeft voor de Msnp. Daarmee is een van de lobbypunten uit onze Toekomstagenda gerealiseerd: een kortere saneringsperiode waardoor hulpvragers sneller nieuw perspectief krijgen.
In de discussie die volgt over de gevolgen van de halvering voor ons werk benadrukken we dat de duur van de begeleiding los staat van de saneringsperiode. Schuldeisers willen zekerheid over goede begeleiding die herhaling voorkomt. En hulpvragers hebben hulp nodig om financieel zelfredzaam te worden. De hulp moet dus zo lang zijn als nodig en zo kort als kan.

De halvering van de Wsnp en de Msnp wordt 1 juli al van kracht. We trekken samen op met VNG, Divosa en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om die grote verandering goed te laten landen in de werkpraktijk. We gaan ook in gesprek met schuldeisers om na te gaan hoe zij tegen de halvering aankijken.

Verder laten we Berenschot onderzoeken hoe het werkveld denkt over de gevolgen van deze halvering. Uit de gesprekken met professionals blijkt dat ze behoefte hebben aan een werkbare nieuwe definitie van een problematische schuldsituatie. Ook verwachten ze dat bij hulpvragers na afronding van een schuldregeling dwang niet de juiste motivatie is om aan het financieel gedrag te blijven werken.

Rapport Berenschot halveringstermijn
Basisvoorziening

De verkorting van de saneringsperiode zorgt voor beweging op een onderwerp waarvoor we al lang aandacht vragen: de grote onderlinge verschillen tussen gemeenten in het aanbod van financiële hulpverlening. Nu de saneringsperiode nog maar 18 maanden duurt, is het extra belangrijk dat begeleiding overal op orde is, net als de intake en de hulp tijdens het schuldregelen.

We bepleiten daarom de invoering van een 'basisvloer' in de financiële hulpverlening. Dat moet er volgens NVVK-voorzitter Marco Florijn voor zorgen dat hulpvragers overal vergelijkbare hulp van vergelijkbare kwaliteit aangeboden krijgen, ongeacht waar ze wonen. Op ons NVVK-congres Goed je te zien! spreekt minister Schouten ook over het onderwerp. Ze roept gemeenten op goede voorbeelden te delen. Na intensief overleg met de VNG, NVVK en Divosa presenteert de minister in november een voorstel voor Basisdienstverlening in financiële hulpverlening aan de Tweede Kamer.

Vroegsignalering bestaat 3 jaar. Samen met Divosa en VNG organiseren we daar in november een landelijke bijeenkomst over. De deelnemers zijn tevreden over de opgebouwde samenwerking binnen en buiten de gemeenten en de resultaten van de eerste jaren. Maar er is ook ongeduld en de ambitie om het nog beter te doen.

Nationale ombudsman Reinier van Zutphen vertelt dat zijn onderzoek naar vroegsignalering grote onderlinge verschillen tussen gemeenten laat zien. Hij spoort achterblijvende gemeenten aan ook proactiever te worden. De rol van professionals die namens de gemeente hulp aanbieden is volgens hem cruciaal. Hulpacceptatie wordt voor een groot deel bepaald door de benadering die zij kiezen.

De gemeenten Amsterdam, Arnhem, Kampen, Leeuwarden en Oss zetten dit jaar hun handtekening onder het NVVK-convenant Lokale Overheid. Daarmee doen er eind 2023 16 gemeenten mee. De NVVK heeft dat convenant opgezet om schuldhulpverlening op gemeentelijk niveau efficiënter in te richten. Ook dit convenant is onderdeel van de door minister Schouten voorgestelde Basisdienstverlening, het hulpaanbod waar iedere gemeente minimaal over moet beschikken om hulpvragers goed te kunnen helpen.

Met drinkwaterbedrijf Evides starten we een pilot voor warme doorverwijzing. Evides draagt klanten met betaalachterstanden die openstaan voor hulp van de gemeente direct over. Met een incassostop van 30 dagen. De gemeente neemt dan binnen 3 dagen contact op. Dat verlaagt de drempel voor mensen om hulp te accepteren. De werkwijze maakt gebruik van de infrastructuur van vroegsignalering.

Op de drempel van 2024 vernieuwen we ons convenant met Vewin, de koepel van drinkwaterbedrijven. Net als de Belastingdienst zien de drinkwaterbedrijven nu af van het ontvangen van formele schuldregelvoorstellen. Een belangrijke administratieve verlichting die het mogelijk maakt schulden sneller te regelen. Daardoor is er meer tijd voor waar het echt om gaat: begeleiding om herhaling te voorkomen. Goed voor schuldeisers en hulpvragers.

Het experiment 'Vroegsignalering hypotheken' blijkt na ruim een jaar veelbelovend. Een tussentijdse evaluatie laat zien dat gemeenten er nieuwe huishoudens met betaalachterstanden door in beeld krijgen. Maar er zijn nog te weinig signalen om een gedegen advies uit te brengen. De NVVK vraagt daarom om uitbreiding en het ministerie van SZW laat weten daar graag medewerking aan te verlenen.

Woningbezitters met hoge energielasten en schulden zitten in een vicieuze cirkel. Want in een schuldregeling kun je geen geld lenen om je huis te verduurzamen, terwijl de hoge energielasten voor nieuwe schulden zorgen. Daarom doet de NVVK ook een pilot om verduurzamingsfinanciering mogelijk te maken voor deze groep.

Na een reeks online bijeenkomsten van het NVVK-jongerennetwerk in 2022 volgt dit jaar de eerste goedbezochte ontmoeting op locatie. Vanuit het hele land komen er meer dan 35 schuldhulpverleners, beleidsmedewerkers en projectleiders Jongerenschuldhulpverlening op af.

Voor het eerst organiseren we een studiemiddag speciaal voor schuldhulp voor ondernemers. Daar gaat het onder meer over een best practice van de gemeente Utrecht. Ondernemer Centraal gaat actief op ondernemers af en heeft in 2,5 jaar tijd zo’n 2.500 ‘toekomstgesprekken’ gevoerd. We roepen deelnemers aan de studiemiddag op om mee te doen aan de pilot Saneringskrediet voor ondernemers. Dat kan nog steeds! Samen helpen we ondernemers verder.

De thema’s jongeren en ondernemers komen ook in NVVK Live aan de orde. Zo besteedt de talkshow in juni aandacht aan Social Debt, dat jongeren van kleine schulden afhelpt. In november spreken we met Mark Gielkens, schuldhulpverlener aan ondernemers.

We lanceren de serie ‘Het gesprek dat je bijblijft’, waarin hulpverleners vertellen over gesprekken die bepalend waren voor het vervolg van het hulptraject. Elk interview sluit af met praktische tips voor goede gespreksvoering en ondersteuning. De serie wordt mogelijk gemaakt door een subsidie van het ministerie van Sociale Zaken.

Zo vertelt schuldhulpverlener Lilian Kooistra (Stadsring) dat een kleine, praktische vorm van hulp voor een hulpvrager de wereld kan betekenen. Ze maakte dat op indringende wijze mee met Elisabeth. Lilian hielp haar controle te krijgen over haar beltegoed. De opluchting die dat gaf, veranderde hun relatie. Bekijk de meest recente aflevering van Het gesprek dat je bijblijft. Onderaan die pagina vind je links naar eerdere afleveringen.

 NVVK Expeditie

Voor de tweede keer vertrekt er een NVVK Expeditie. Weer gaan teams van financiële hulpverleners uit meerdere gemeenten op ontdekkingsreis. Ze nemen een kijkje in elkaars keuken. Daarbij geven ze elkaar tips, bijvoorbeeld over het gebruik van NVVK-innovaties. Zo brengen ze al tijdens het deelnemen aan de Expeditie hun doorlooptijden terug. In het voorjaar van 2024 vertrekken er nog 2 Expedities, waaronder voor het eerst ook een Expeditie Vroegsignalering.

Hulpvragers hebben behoefte aan duidelijke informatie in begrijpelijke taal. We steunen daarom de gemeente Den Haag, Kredietbank Limburg, Kredietbank Nederland en Stadsring (Amersfoort) bij het ontwikkelen van animaties. Er zijn 15 animaties gemaakt die elk een onderdeel van financiële hulpverlening belichten, met ondertitels in het Nederlands, Pools, Turks, Arabisch en Engels. De informatiesessie die we daarover organiseren trekt veel belangstelling. Vraag de animaties hier aan.

15 nieuwe animaties voor uitleg schuldhulpverlening

Samen met het Waarborgfonds Saneringskredieten organiseren we de Dag van de Kredietbanken. In Utrecht ontvangen we ambtenaren van de Programmadirectie Armoede en Schulden van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Zij gingen in gesprek over de opgave om armoede en problematische schulden te halveren in 2030.

In verschillende presentaties en deelsessies wordt onder meer gesproken over best practices bij kredietbanken, het Landelijk Waarborgfonds saneringskredieten en het project ‘regelen private schulden van gedupeerde ouders Kinderopvang Toeslagen'. Door deze kennismaking krijgen kredietbanken en Programmadirectie meer inzicht in elkaars werkwijze.

In een brief voor de programmacommissies van de politieke partijen bepleiten we 3 zaken die bijdragen aan de bestaanszekerheid van Nederlanders: hou kleine schulden klein, versimpel en versnel de hulpverlening en zet in op duurzame financiële gezondheid.

Nieuw onderzoek van de Nederlandse Arbeidsinspectie laat een hoog niet-gebruik zien van toeslagen waar mensen met een uitkering recht op hebben. Dat draagt bij aan geldproblemen. De NVVK bepleit om een voorziening te ontwikkelen die mensen automatisch koppelt aan toeslagen die voor hen bedoeld zijn. Technisch kan het, en de bouw hoeft niet lang te duren.

We organiseren met Humanitas Financiële Hulpverlening en stichting Mijn Geld en Zo een werkbezoek aan Humanitas-vestiging Purmerend. Directeur-bestuurder Marjolein Smith ontvangt de ambtelijke delegatie van de ministeries van Justitie en Veiligheid en Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Net als Joost Helsloot (stichting Mijn Geld en Zo) en Jennifer Hoepel (buurtteam Amsterdam-West) benadrukt Smith dat schulden- en toestandenbewind essentiële instrumenten zijn, met name voor hulpvragers met een verstandelijke beperking. Budgetbeheer geeft hulpverleners onvoldoende mogelijkheden en levert hulpvragers soms stress op, omdat ze uiteindelijk toch zelf verantwoordelijk zijn.
De 3 organisaties pleiten voor meer middelen voor bewindvoerders om hulpvragers goed te kunnen helpen. De in november aangekondigde verhoging met 5,3% van de vergoeding voor het werk van bewindvoerders lost het probleem van het tekort aan beschikbare uren niet op.

We noteren dit jaar 8 nieuwe leden: de gemeenten Berg en Dal, Goeree-Overflakkee, Hoorn en Weert, en de organisaties Brezs, Menzing & Partners, Philips Stiels Gielkens en Stichting Nieuw Vaarwater. Daarmee komt het ledental uit op 116 leden. We zijn een groeiende vereniging die voor landelijke en lokale bestuurders, schuldeisers en hulpverleners de plek is om kennis op te doen, overeenkomsten te sluiten en samenwerking tot stand te brengen. De NVVK verwelkomt ook 3 nieuwe leden in het bestuur van de vereniging. Jennifer Hoepel is manager van het buurtteam Amsterdam-West. Lisette Pondman is directeur-bestuurder van Stichting CAV. Marjolein Smith is directeur-bestuurder van Humanitas Inkomensbeheer. Deskundige bestuurders waarmee uiteenlopende disciplines en perspectieven in het bestuur vertegenwoordigd zijn. De 3 nieuwe bestuursleden laten van zich horen bij de discussie over de te lage beloning van bewindvoerders. Smith en Hoepel tijdens een werkbezoek van Justitie en Veiligheid en Pondman bij NVVK Live. NVVK-voorzitter Marco Florijn kondigt aan in het voorjaar van 2024 afscheid te nemen. Eind 2023 publiceren we de vacature voor een opvolger.