Nieuwe convenanten

In 2021 schaarden nieuwe schuldeisers zich achter onze visie dat mensen met schulden goed en snel geholpen moeten worden. Ze maakten afspraken met ons over bij voorbaat akkoord gaan met schuldregelingen en het opschorten van incassomaatregelen als iemand schuldhulpverlening krijgt. De NVVK sloot in 2021 convenanten af met bedrijven uit de telecomsector en met deurwaarder Flanderijn. Ook kwam er een convenant met Tinka, de financieringsmaatschappij voor (web-)winkels als Wehkamp. Bol.com zegde toe vooraf akkoord te gaan met voorstellen. Het overleg met lokale overheden en enkele banken over een convenant was eind 2021 in een vergevorderd stadium, net als het overleg over een hernieuwd convenant met de koepel van energiebedrijven.
Lees hier alles over onze convenanten

Ook schuldhulpverlening als mensen per ongeluk de inlichtingenplicht schenden

In 2020 vroegen we al aandacht voor de consequenties van ‘onbedoelde fraude', het bij vergissing schenden van de inlichtingenplicht uit de Participatiewet. Gemeenten, SVB en UWV mochten dan niet meewerken aan een minnelijke schuldregeling. Rechters oordelen al jaren stelselmatig dat een gemeente wél moet meewerken aan een schuldregeling. Staatssecretaris Wiersma kondigde daarom een wetswijziging aan die dat vanaf 2022 wel mogelijk maakt. Hij riep gemeenten op om daar vanaf 15 november 2021 al op te anticiperen.

Schuldenknooppunt en Collectief Schuldregelen

In januari 2021 opende directeur-generaal Carsten Herstel (SZW) het Schuldenknooppunt voor landelijk gebruik. Via het Schuldenknooppunt communiceren schuldhulpverleners en schuldeisers met elkaar op een digitale en gestandaardiseerde manier, via de webportal of via een koppeling met eigen software.
Het Schuldenknooppunt maakt processen sneller, efficiënter en minder foutgevoelig. Het systeem is bovendien veilig en AVG-proof. We zijn in 2021 gestart met berichten om een schuldregeling tot stand te brengen. Het is de bedoeling om de komende jaren alle onderdelen van het schuldhulpverleningsproces via het Schuldenknooppunt te laten verlopen.

In 2021 sloot de helft van de 345 Nederlandse gemeenten aan op het Schuldenknooppunt, en nog eens 100 gemeenten kondigden hun aansluiting aan. Ook schuldeisers sloten aan, maar in mindere mate. Als het aan de NVVK ligt wordt deelname aan het Schuldenknooppunt wettelijk verplicht.

Collectief Schuldregelen groeide hard. In de loop van 2021 zijn 28 landelijke schuldeisers en een veelvoud aan lokale en regionale schuldeisers aangehaakt. Verder sloten 150 gemeenten aan, terwijl nog eens 30% van de gemeenten toezegde aan te sluiten. Daarbij geven schuldeisers vooraf akkoord op betaalvoorstellen en handelen ze dossiers collectief af. Dat zorgt voor snellere doorlooptijden en minder rompslomp bij gemeenten en schuldeisers. Mensen met schulden krijgen sneller perspectief en haken minder vaak af. Het team Collectief Schuldregelen & Convenanten van de NVVK en het team van het Schuldenknooppunt werkten in 2021 nauwer samen om schuldeisers (en gemeenten) effectiever te benaderen.
Lees hier alles over Collectief Schuldregelen

De Wet vereenvoudiging beslagvrije voet maakt rekenmethode complex

De gewijzigde Wgs en de nieuwe Wet vereenvoudiging beslagvrije voet staan een vaste aflostabel niet meer toe. Daardoor dreigden schuldhulpverleners in de problemen te komen bij het berekenen van de afloscapaciteit. De NVVK heeft daarop een nieuwe berekeningsmethode van de minimale afdracht ontwikkeld en een paar keer aangepast. Daardoor kunnen we altijd een uniform aanbod aan schuldeisers doen. 2/3 van de leden is daarmee tevreden. De NVVK zal met de andere leden nog verder praten over hun wensen, bijvoorbeeld om zelf maatwerk te bieden.

Geen machtigingen

De wijziging van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) op 1 januari 2021 biedt een wettelijke basis voor gegevensuitwisseling. Toch vroegen sommige schuldeisers nog om toestemming (een verklaring of machtiging) van de hulpvrager. De NVVK riep schuldeisers op om geen overbodige machtigingen op te vragen, omdat dat het proces vertraagt.

Alleen problematische schulden registreren

De Wgs verplicht gemeenten om schulden te registreren bij BKR. Mede namens de NVVK vroeg de VNG minister Koolmees om gemeenten niet te verplichten om mensen zonder problematische schulden te registreren. Want wanneer gemeenten ook preventieve hulp (bijvoorbeeld in het kader van vroegsignalering) registreren, zorgt dat voor een drempel om schuldhulpverlening te vragen. De minister nam het advies over en gaat de Wgs op dat punt aanpassen. De meeste gemeenten konden daardoor op de oude voet verder. Wel werd de registratie voor private leden en leden die voor meerdere gemeenten werken in de praktijk veel ingewikkelder. Gesprekken daarover met BKR leidden pas in 2022 tot een oplossing.

Sommige mensen spreken bij betaalachterstanden te hoge aflosbedragen met een schuldeiser af, waardoor er te weinig geld overblijft voor andere uitgaven. Daardoor kunnen zelfs nieuwe schulden ontstaan. Om dat te voorkomen werkt de NVVK met Nibud en Buddy Payment aan het 'Nederlands Instituut voor Betalingsregelingen'. We toonden aan dat het mogelijk is om op basis van iemands bankgegevens een passend aflosbedrag te berekenen. In 2022 gaan we de technische mogelijkheden uitbreiden en verbinding leggen met vroegsignalering.
Lees meer over het Nederlands Instituut voor Betalingsregelingen

In 2021 startten we het project Minder regeldruk, klant voorop. Uit onderzoek van onder andere de ombudsman blijkt dat de verschillende subsystemen in de schuldhulpverlening onvoldoende op elkaar aansluiten. We zetten pilots en onderzoeken op over de samenwerking bewind en schuldhulpverlening en over de doorstroom van het minnelijk naar het wettelijk traject. We verkenden de samenwerking tussen bewind en schuldhulpverlening als basis voor een uniform convenant. Hogeschool Utrecht startte een doelgroepenonderzoek voor meer inzicht in de verschillen tussen cliënten in de Msnp, Wsnp en bewind.
Ook maakten we video's die een kijkje in de keuken bieden van een bewindvoerder, schuldhulpverlener en Wsnp-bewindvoerder. Voor de pilot ‘Niemand alleen naar een zitting’ interviewden we cliënten over hun ervaring met een Wsnp-zitting, met of zonder begeleiding. Alle uitkomsten worden gebruikt voor 2 campagnes in 2022.
Meer lezen

Jongeren

Hoe kun je jongeren met schulden bereiken en hoe kun je ze het best helpen? Hiervoor lanceerde de NVVK een serie podcasts. NVVK-beleidsmedewerker Ronit van der Schaaf sprak met professionals, experts en jongeren over onderwerpen als schulden en opleiding. Ook kwamen succesvolle praktijkvoorbeelden aan de orde om onze leden te inspireren aan de slag te gaan met deze kwetsbare doelgroep.
Lees de notitie Jongeren en schulden

Ondernemers

De gewijzigde Wgs maakte duidelijk dat gemeenten ook ondernemers met problematische schulden schuldhulpverlening moeten bieden. Maar sommige gemeenten hebben hun aanbod nog niet op orde. Daarom formeerden we een tijdelijke ‘Vliegende Brigade’ van in ondernemers gespecialiseerde NVVK-leden. Die boden ondernemers met schulden de hulp aan die ze nog niet in hun gemeente konden krijgen. De gemeenten waar die ondernemers wonen kregen het aanbod voor hulp bij het opzetten van schulddienstverlening voor ondernemers.

Sinds dit jaar gaat de Belastingdienst akkoord met een schuldregeling wanneer een hulpvrager ondernemer is en wil blijven. Dat nam een belangrijke hindernis voor schuldhulpverlening voor veel ondernemers weg.

Aandacht vragen bij Kamerleden voor het belang van ons werk kon in 2021 meestal alleen met digitale gesprekken. We informeerden nieuwe Kamerleden en leden van de Kamercommissie Armoede en Schulden. Tussen de lockdowns door was er een enkel werkbezoek. Ook onderhielden we contact met de achtereenvolgende staatssecretarissen van SZW Tamara van Ark, Bas van ’t Wout en Dennis Wiersma. Rond de formatie lobbyden we voor meer ambitie in de bestrijding van schulden. Daarna bereidden we de gemeenteraadsverkiezingen 2022 voor en voorzagen onze leden van input voor de formatie van de colleges van B&W.
Lees ons nieuwste onderzoek Merkbaar en meetbaar

Zelfscan

We tekenden de eerste positieve ervaringen op met de op het nieuwe Kwaliteitskader gebaseerde audit met de Zelfscan. Leden zien de Zelfscan als manier om kennis te maken met het kwaliteitskader en de nieuwe audit. Omdat leden meer ruimte vroegen voor hun lokale werkwijze en ambities hebben we het Kwaliteitskader omgevormd tot ontwikkelgerichte audit. ‘Van vinkjes naar vernieuwen’ werd het motto van het nieuwe kader. In 2022 gaan we, naast de audits en de zelfscan, ook nog een vorm van ‘leren van elkaar’ ontwikkelen.

Aanpassing Gedragscode en modules

De NVVK Belofte voor hulpvragers (november 2020) en de wijzigingen van de Wgs (januari 2021) en andere wet- en regelgeving hebben gevolgen voor de dienstverlening van onze leden. Daarom hebben we de Gedragscode Schuldhulpverlening en de meeste modules aangepast. In 2022 volgen de laatste modules. Ook fristen we de brieven in het Brievenboek op zodat ze up to date zijn en eenvoudiger geformuleerd. Dit wordt in 2022 verder afgerond.

Ontwikkeling beroepscompetentieprofiel

De NVVK was nauw betrokken bij de ontwikkeling door Schouders Eronder van het beroepscompetentieprofiel voor de sociaal-financiële dienstverlener. Het profiel kwam vaak aan de orde op onze studiedagen en leden hebben het helpen valideren. Ook is het in het onderwijs (de lectoraten) en in het werkveld verder besproken; bij onze leden, maar ook breder in bijvoorbeeld wijkteams.

NVVK Belofte en NVVK Kwaliteitskader